Zachęcamy do zapoznania się z publikacją na temat wyzwań związanych z wdrożeniem AI Act z punktu widzenia dostępności standardów technicznych zapewniających zgodność z regulacjami. European AI Forum - największe stowarzyszenie spółek AI w Europie grupujące ponad 2200 podmiotów - jest partnerem publikacji, która została opracowana we współpracy z czołowymi europejskimi firmami i uniwersytetami przez naszych kolegów z Niemiec.
W publikacji wskazano, że stworzenie technicznej standaryzacji (np. na wzór norm ISO) jest kluczowym sposobem do zapewnienia zgodności z AI Act, szczególnie dla systemów wysokiego ryzyka. Standaryzacja może ułatwić przejrzystość i jednoznaczność wymogów technicznych. Planowane ~30 (częściowo przywołanych w dokumencie) standardów nie może zostać wdrożonych w ciągu kilku miesięcy. Realistycznie rzecz biorąc, na wdrożenie standardów potrzeba co najmniej 12 miesięcy. Grozi nam zatem porażka regulacyjna i nałożenie wysokich kar na firmy.
Do zdiagnozowanych głównych wyzwań w implementacji standardów AI można zaliczyć:
zbyt krótki okres na wdrożenie standardów dla systemów wysokiego ryzyka – firmom pozostanie prawdopodobnie około 6-8 miesięcy na wdrożenie standardów, podczas gdy w rzeczywistości potrzeba co najmniej 12 miesięcy. Pierwotnym terminem na stworzenie standardu był kwiecień 2025 roku, jednak prawdopodobnie zostanie on przesunięty na sierpień 2025 roku. Następnie audytorzy muszą też nabyć nowe umiejętności w zakresie certyfikacji firm, co dodatkowo skróci czas na wdrożenie norm w firmach.
asymetria wpływu w procesie standaryzacji – duże firmy technologiczne, w tym podmioty amerykańskie, mają większy wpływ na kształt standardów, co może marginalizować interesy europejskich MŚP i startupów. Zachęcamy do sfinansowania prac ekspertów w ciałach standaryzacyjnych.
zbyt wiele norm ze zbyt kosztownym dostępem do nich - obecne prace standaryzacyjne CEN-CENELEC JTC 21 obejmują około 35 działań, łącząc istniejące standardy międzynarodowe z nowymi standardami europejskimi
podwójne regulacje – AI Act nakłada dodatkowe wymagania na firmy, które już muszą spełniać inne regulacje sektorowe
wysokie koszty dostępu do standardów – istnieje ryzyko, że standardy będą odpłatne, co utrudni dostęp mniejszym firmom. Co więcej, by zobaczyć standard, trzeba będzie za niego zapłacić.
małe firmy przewidują koszt do 200 000 euro rocznie za zgodność z samą aktem o sztucznej inteligencji.
Zalecenia:
zmiana terminów dla obowiązywania systemów wysokiego ryzyka, aby zapewnić realistyczne ramy czasowe dla firm. Istnieje realna potrzeba przesunięcia terminu zgodności dla systemów wysokiego ryzyka z wakacji 2026 na wakacje 2027.
obniżenie barier uczestnictwa w procesie standaryzacji, szczególnie dla startupów i MŚP, poprzez publikację standardu jako element aktu. Są już znane precedensy w UE w tej sprawie.
zapewnienie praktycznego wsparcia we wdrażaniu standardów w ramach piaskownic regulacyjnych, w tym wsparcia finansowego oraz wytycznych technicznych, jest kluczowe dla skutecznej zgodności z AI Act. Choć w sektorze finansowym piaskownice regulacyjne nie spełniły pokładanych w nich nadziei, mogą odegrać istotną rolę w obszarze AI – pod warunkiem, że realnie ułatwią przestrzeganie przepisów. Aby tak się stało, powinny mieć możliwość certyfikacji lub ścisłej współpracy z organami nadzoru. Konieczne jest również zaangażowanie przedstawiciela Komisji odpowiedzialnej za nadzór nad AI Act w prace zespołu tworzącego piaskownice regulacyjne.
systemowe włączenie MŚP w proces implementacji poprzez specjalne fora doradcze i kanały konsultacyjne, szczególnie przez izby i NGO.
Harmonizacja standardów AI Act z istniejącymi standardami branżowymi i międzynarodowymi, przy jednoczesnym zachowaniu zgodności z europejskimi wartościami i prawami podstawowymi.
Materiał dostępny na stronach European AI Forum, którego fundacja jest jednym z założycieli.